Mijn leventje in Medellin, Colombia

zaterdag 6 januari 2007

Documentaire 'La Sierra: een wijk in oorlog'

Colombia worstelt met de omstreden 'Ley de Justicia y Paz' ('wet van justitie en vrede'), die tot de ontwapening zou moeten leiden van de naar schatting vijftienduizend paramilitaire bendeleden. Een stap vooruit, of juist meer straffeloosheid? De discussie over wet wordt verder aangewakkerd door de documentaire 'La Sierra'.

'La Sierra' vertelt het verhaal van de oorlog in de gelijknamige achterstandswijk in Medellín. De Amerikaanse filmmaker en journalist Scott Dalton laat zien hoe de jongeren in deze wijk, zonder zicht op ander werk, belanden in de paramilitaire bendes. 'La Sierra' geeft een beeld van een vaak onderbelicht aspect van het gewapende conflict in Colombia.
We maken kennis met Edison, een jongen van 21, en leider van ‘El Bloque Metro’. Deze bende maakt deel uit van de paramilitaire Autodefensas Unidas de Colombia (AUC) en is sinds 1999 in Medellín actief . Naast bendelid is Edison, die de bijnaam ‘La Muñeca’ (‘Popje’) draagt, minnaar van vele jonge meisjes in La Sierra, die hem bewonderen, al weten ze zelf soms niet waarom. Het resultaat is een schokkend aantal jonge zwangere meisjes, en een even groot aantal pas geboren kinderen. Edison is letterlijk en figuurlijk de vader van La Sierra: terwijl hij zijn kinderen bezoekt en hun moeders geld geeft voor de zorg, belooft hij de buren te zorgen voor betere huizen en veiligheid. De strijd die hij in de wijk voert noemt hij dan ook voldaan ´zijn oorlog´.
Verder leren we Cielo kennen, een meisje van zeventien. Terwijl haar vriend in de gevangenis zit en zij hem regelmatig opzoekt en praat over trouwen, gaat ook zij uit met Edison. ‘Ik heb een man nodig om iemand te zijn in het leven,’ zegt ze.
En dan is er tenslotte Jesús, negentien jaar. Bij gebrek aan andere opties neemt hij deel in ‘El Bloque Metro’. Overdag bezoekt hij zijn zoon of verveelt hij zich. Het overmatige drugsgebruik straalt van hem af. Zijn leven lijkt hem weinig te kunnen schelen. Aan het einde van de documentaire valt de politie La Sierra binnen en wordt Edison gedood. De buurt houdt een grootse en dramatische herdenking, waarbij Edison’s vele kinderen met hun moeders aanwezig zijn. Cielo heeft ondertussen met veel verdriet de relatie met haar vriend verbroken. Ze probeert aan geld te komen door in bussen snoep te verkopen, maar belandt uiteindelijk in de prostitutie. De enige die er goed vanaf lijkt te komen is Jesús. Na de dood van Edison besluit hij met de rest van de bende in te stemmen met het ontwapeningsakkoord dat zojuist van start is gegaan. Hoewel hij zelf geen onderdeel kan uitmaken van het akkoord omdat hij zijn identiteitsbewijs is verloren, zien we hem met een vriend lachend fantaseren over de mogelijke banen die ze zouden kunnen hebben.
Op dit moment worden aan de paramilitairen nieuwe alternatieven geboden tot herintegratie in de samenleving. De Ley de Justicia y Paz, die in juni afgelopen jaar door het Colombiaanse congres werd goedgekeurd, biedt paramilitairen of guerrillero’s die hun wapens inleveren lagere gevangenisstraffen voor gepleegde delicten.La Sierra is samen met vijftien andere wijken één van de plaatsen waar de wet geconcretiseerd is. Niet zo lang geleden werd hier nog hevig gevochten tussen bendes, combos, militias en autodefensas van met name de wijken Caicedo, Villa Turbay en La Sierra. Hier vocht ‘El Bloque Metro’ met de militias van de wijk 8 de Marzo en later met de bende van La Cañada. In november 2003 vond de ontwapening plaats van ´El Bloque Cacique Nutibara´ (BCN), één van de meest invloedrijke paramilitaire groepen in Medellín. De ontwapende ex-leden zouden zich voortaan inzetten binnen buurtcomités en veiligheidscomités. De dominante aanwezigheid van de AUC eindigden met de dood van Edison. De leden van ‘El Bloque Metro’ die de politieaanval overleefden, voegden zich veelal bij het gedemobiliseerde BCN, net als de andere bendes. Sindsdien is het aantal moorden afgenomen. De documentaire eindigt met het begin van deze ‘vrede’ tussen de wijken.
Terwijl de Ley de Justicia y Paz volgens president Alvaro Uribe bij zou dragen aan de ontwapening en herintegratie van ruim vijftienduizend leden van verschillende paramilitaire bendes in het civiele leven in Colombia, hebben Amnesty International en andere mensenrechtenorganisaties felle kritiek. De wet zou niet alleen de veroordelingen van de ergste delicten bemoeilijken, en de mogelijkheden beperken voor de slachtoffers om compensaties te krijgen, maar het zou ook niet bijdragen aan de ontwapening en nog minder aan het einde van de straffeloosheid.
‘La Sierra’ is een indrukwekkende documentaire die zeker niet alleen de regeringsakkoorden promoot, of een spektakel wil neerzetten. De film geeft een indruk van de problematiek van de bewoners van de achterstandswijken in Medellín, die elke dag de strijd om macht aan den lijve ondervinden.